Auteur: Paul Cliteur
Een van de iets meer amusante filmpjes die opdoken op het internet van de laatste tijd, was de opname die gemaakt was van een confrontatie tussen de directeur van De Balie, Yoeri Albrecht, en een opdringerige journalist die Albrecht op straat ondervroeg over de Russische tank die nu voor de Stadsschouwburg in Amsterdam is opgesteld.
Bij de tank staat een bordje dat toelichting geeft op het project: “In het kader van het Forum on European Culture, 31 mei – 4 juni, exposeert De Balie deze beschoten Russische tank als symbool voor de kwetsbaarheid en weerbaarheid van democratie in Europa. De tank werd gebruikt door een Russische eenheid uit Ulan-Ude, vlak bij de grens met Mongolië, ruim 6.300 kilometer van Kyiv.”
Dus wacht even, op de vijand veroverd wapentuig wordt vanuit Mongolië naar Nederland gesleept om hier als oorlogsbuit te worden tentoongesteld. En De Balie wil dit opvoeren als “symbool voor de kwetsbaarheid en weerbaarheid van democratie in Europa”.
Maar het is toch een Russische tank die veroverd is? Toch geen Oekraïense tank? Als dat laatste het geval was geweest, had men kunnen spreken van een symbool van kwetsbaarheid. Nu is het hoogstens een manifestatie van machtsvertoon van de coalitie tegen de Russische Federatie.
Het regime toont zijn ware aard
Dat machtsvertoon heeft een lange geschiedenis. In de tijd van Shakespeare hing men de wetsovertreders op aan een galg, midden in de stad en dus goed zichtbaar, om te laten zien wat gebeurde met diegenen die het verkeerde pad bewandelden. Of van een onthoofde persoon werd het hoofd op een speer naast de ingang van de toegangspoort van de stad gezet.
In de bendeoorlogen tussen de drugskartels laat men de lijken van de geliquideerde tegenstanders op straat liggen, ter illustratie van de eigen macht en de onmacht van de tegenstanders. In opdracht van Marcus Antonius werd Cicero vermoord. Zijn afgehakte hoofd werd, samen met de rechterhand die de Philippicae tegen Antonius had geschreven, vastgespijkerd aan het sprekerspodium op het Forum.
De Balie (en Amsterdam) herneemt deze traditie. Toen de journalist aan Albrecht enige kritische vragen stelde over deze actie (onder andere door wie dit gefinancierd was?) ontstak de directeur in een driftbui, rukte de journalist de microfoon uit handen en vluchtte na enige schermutselingen het gebouw weer binnen. Ik begrijp dat best. Pas nu we die tank voor onze ogen zien, ziet iedereen hoe smakeloos deze actie is. Een “denktank” die dit soort smakeloze acties organiseert, is geen denktank maar een propaganda instituut.
Dit is een column van professor Paul Cliteur. Hij is emeritus hoogleraar rechtswetenschap, de schrijver van Moreel Esperanto: naar een autonome ethiek (2007) en voormalig Eerste Kamerlid voor Forum Voor Democratie (FVD).
Hoofdafbeelding: ANP / Koen van Weel – Kapotgeschoten Russische tank in hartje Amsterdam.