Afgelopen week scoorde rechts een verbluffende verkiezingsoverwinning in Finland. De eerste en tweede plaats in de race gingen naar rechtse partijen. Samen zijn ze goed voor bijna 41% van de stemmen, waarvan 20,8% voor de conservatieve en centrumrechtse Nationale Coalitiepartij (Kansallinen Kokoomus) en 20,1% voor de rechts-populistische en nationaal-conservatieve Finnenpartij (Perussuomalaiset).
De Nationale Coalitiepartij wint 10 zetels en komt uit op 48 zetels in het Finse parlement dat 200 zetels telt. De Finnenpartij, die geleid wordt door de 45-jarige vrouw Riikka Purra, krijgt 7 zetels erbij en behaalt 46 zetels in totaal.
De historicus en sociaal wetenschapper Arto Luukkanen is de partijsecretaris van de Finnenpartij. ON! vroeg hem om een reactie op de verkiezingsoverwinning van zijn partij. “Gewone mensen hebben moeite om de normale levensstandaard op peil te houden, terwijl de koopkracht (benzine, elektriciteit, eten, etc.) van salarissen snel daalt,” schrijft Luukkanen. “Dit samen met de sociale problemen veroorzaakt door het roekeloze immigratiebeleid van de socialistische regering zijn de sleutelfactoren voor ons succes.”
De Finnenpartij is een eurosceptische partij die zich verzet tegen immigratie en kritisch is over klimaatbeleid. In een verkiezing die met name ging over de economie en de hoge inflatie, versloegen zij de voorheen leidende sociaaldemocraten en hun linkse coalitiepartners.
Zwaar verlies voor links
Omdat de centrumrechtse Nationale Coalitiepartij de grootste partij is, mogen zij als eerste proberen om een coalitie te vormen. Dit betekent dat de progressieve premier Sanna Marin het veld moet ruimen. De 37-jarige politica van de Sociaal Democratische Partij (Suomen Sosialidemokraattinen Puolue) feliciteerde de rechtse partijen met de overwinning en voegde eraan toe dat “de democratie heeft gesproken.”
De verkiezingsoverwinning ging niet ten koste van haar partij, die 19,9% van de stemmen wist te bemachtigen en er drie zetels bij krijgt. De grote verliezers waren haar linkse coalitiepartners van de Centrumpartij, de Linkse Alliantie en de Groenen. Zij verloren samen 20 zetels in het Finse parlement.
Rechtse coalitie
De kans is aanwezig dat de linkse sociaaldemocraten van Sanna Marin alsnog in een coalitie terechtkomen. Als derde partij van het land kan de Nationale Coalitiepartij moeilijk om hen heen. Marin komt echter uit de linkervleugel van haar partij en is geen fan van de twee rechtse partijen.
De Nationale Coalitiepartij zal waarschijnlijk eerst proberen om een rechtse coalitie te vormen met de Finnenpartij, die als tweede partij meer stemmen behaalde dan de sociaaldemocraten. Net zoals in Nederland willen linkse partijen niet met hen regeren en hebben zelfs backbenchers in de Nationale Coalitiepartij uitgesproken dat ze de standpunten over immigratie en de EU te radicaal vinden.
Op de vraag of zijn partij zal deelnemen aan de coalitie, zegt Arto Luukkanen: “Vermoedelijk wel, hoewel de onderhandelingen moeilijk zullen zijn. Volgens de tradities van de Finse politieke cultuur worden alle partijen geaccepteerd en getolereerd.” Maar hij voegt eraan toe: “Helaas verstoort de harde wind van woke deze goede traditie. Persoonlijk geloof ik dat gezond verstand zal zegevieren.”
Rechtse golf in Scandinavië
De overwinning voor rechts bij de Finse verkiezingen past in een patroon dat zichtbaar is bij Scandinavische buurlanden, waarbij rechtse partijen steeds meer politieke invloed krijgen.
In Zweden is er op dit moment een coalitie van drie centrumpartijen met gedoogsteun van de rechtse Zweden Democraten. Dit was tot voor kort ondenkbaar, omdat andere partijen de anti-immigratiepartij uit Zweden uitsloten van regeringsdeelname. Maar nadat de Zweden Democraten bij de laatste verkiezingen in september met 20,5% van de zetels als grote winnaar uit de bus kwam, kon het establishment niet meer om hen heen.
De partij schrijft over het succes op zijn website: “Lange tijd waren wij de enigen die waarschuwden voor de problemen die andere partijen veroorzaakten. We waarschuwden voor de opkomst van gesegregeerde buurten, de toename van seksueel geweld, georganiseerde misdaad, mensenhandel, eerwraak, religieus extremisme en stijgende migratiekosten – de afbraak van sociale voorzieningen. We waarschuwden al vroeg, maar de andere partijen wilden niet luisteren.” Nadat de kiezers hebben gesproken is dat veranderd, hopelijk voorgoed.
Deense sociaaldemocraten nemen het rechtse immigratiestandpunt over
De opkomst van rechtse partijen in Scandinavië en Finland gaat nog verder terug. In Denemarken kreeg de rechtse Deense Volkspartij, die kan worden vergeleken met de Nederlandse PVV, 21% van de stemmen in 2015. De Sociaaldemocratische Partij was nog steeds de grootste met 26% van de stemmen, maar de afstand werd kleiner. Hierop besloten de sociaaldemocraten het anti-immigratiestandpunt van de Deense Volkspartij te kopiëren, waarna deze bij de daarop volgende verkiezingen steeds kleiner werd.
Het aanhoudende succes van de sociaaldemocratische Mette Frederiksen is mede hierdoor te verklaren. Zo sprak zij in 2021 nog uit dat “nul asielzoekers het doel is.” Hieraan voegde ze toe dat politici in het verleden de fout hadden gemaakt niet te eisen dat nieuwkomers zichzelf kunnen onderhouden en zich moesten aanpassen aan de Deense cultuur.
Foto: Riikka Purra (Reuters)