‘Brexit was geen mislukking: een nuchtere analyse’

Auteur: Yernaz Ramautarsing

Helaas zijn we lid van de Europese Unie, een supranationale entiteit die in veel gevallen besluiten neemt die niet in ons belang zijn. Zolang we lid blijven van de EU zijn we geen soeverein land. Dit is precies waarom de Britten in de zomer van 2016 stemden voor vertrek uit de EU: om weer grip te krijgen op hun eigen beleid en hun eigen grenzen. 

Het maken van een nuchtere kosten-batenanalyse van Brexit kan Nederlanders helpen om een indruk te krijgen van wat het nou echt oplevert om de Europese Unie te verlaten,  Maar onder eurofiele politici en journalisten heerst een sterke neiging om Brexit af te doen als een totale mislukking. Dit wordt niet ondersteund door de feiten, maar daar laten zij zich natuurlijk niet door tegenhouden. 

Wat zijn de feiten dan wel? Omdat EU-liefhebbers niet eerlijk zijn over hoe het nu echt gaat met het Verenigd Koninkrijk na de Brexit, geef ik in dit artikel antwoord op hun vier meest gehoorde argumenten.

De aanname van EU-activisten is dat Europese vereniging een voorwaarde is voor Europese landen om invloed te kunnen uitoefenen op het wereldtoneel. Los van elkaar zijn we te klein. Samen staan we sterk. 

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne laat hun ongelijk zien. Het VK is een aanvoerder als het gaat om militaire steun aan Oekraïne en sancties tegen Rusland. Of je het daar nou mee eens bent of niet, geen enkel land neemt zó het voortouw. Lidmaatschap van de Europese Unie lijkt dus niet relevant. 

Het debat over de kosten van Brexit is aangezwengeld door John Springford, directeur van het Centre for European Reform. Zijn analyse stelt dat de economie van het Verenigd Koninkrijk 5% kleiner is geworden.

Zijn analyse wordt fel bekritiseerd, mede vanwege corona en lockdowns. Dit waren onverwachte tegenvallers die drastisch van invloed zijn geweest op de economie.  Maar zelfs als we omwille van het debat deze negatieve conclusie zouden accepteren, is dit dan een reden om de Brexit af te doen als een mislukking en ons tegen een Nexit te keren?

Is een paar procent meer economische groei het echt waard om zelfbestuur op te geven? 

Hoewel zelfs de sterkste voorstander van een Nexit economische voorspellingen meeneemt in de afweging, twijfel ik sterk of dit de doorslaggevende factor moet zijn. Er kan geen prijs worden gezet op onafhankelijkheid en soevereiniteit. Dit is de basis van een natiestaat en slechts in beperkte mate onderhandelbaar.

Samenwerking is altijd mogelijk zonder soevereiniteit op te geven. Een land kan bijvoorbeeld uit eigenbelang samen met andere landen besluiten om geen grenscontroles toe te passen. Dat is geen opgave van soevereiniteit. Maar de macht over grenscontroles overdragen aan een supranationale entiteit als de EU is dat overduidelijk wel. 

Als de Britten 5% welvaart hebben ingeleverd in ruil voor onafhankelijkheid, dan vind ik dat objectief een goede deal. Zeker als meegaan in een versneld EU-eenwordingsproces het alternatief is. 

De cijfers lijken inderdaad te laten zien dat er op dit moment geen meerderheid is voor Brexit. EU-activisten doen het voorkomen alsof iedere Brit die voor Brexit heeft gestemd, diepe spijt heeft. Dit is niet waar. De meerderheid die tegen is, is klein (53%). 

Van de mensen die bij het referendum voor vertrek stemden, staat 73% nog steeds achter de Brexit. 11% weet het op dit moment niet. Slechts 16% is van gedachten veranderd en is nu tegen. 

Daarnaast valt deze evaluatie heel kort na de Brexit. Het is op dit moment zeven jaar na het referendum en nog geen tweeënhalf jaar na de formele en juridische 

Brexit zelf. Hierdoor is het moeilijk om iets te zeggen over de lange termijn. Een evaluatie na een jaar of tien à vijftien lijkt me veel waardevoller en minder trendgevoelig.

Maffia-tactieken van de Europese Unie. 

In hoeverre heeft de EU bijgedragen aan het negatieve gevoel over Brexit? 

Omdat de EU andere potentiële verlaters wilde afschrikken, was de scheiding met het Verenigd Koninkrijk  veel harder dan noodzakelijk. Deze duurde langer dan drie jaar en bracht het Verenigd Koninkrijk in rep en roer. Allemaal om andere lidstaten te laten voelen: als je vertrekt, wordt dit zeker niet pijnloos.

Wij als Nederlanders moeten onze eigen conclusies trekken. Heeft de afschrikmethode van de EU gewerkt en nemen we die waarschuwing serieus? Of willen we geen deel uitmaken van een organisatie die dergelijke maffia-tactieken gebruikt tegenover lidstaten die afzien van lidmaatschap? 

Controle over de eigen grenzen was een speerpunt van de Leave-campagne. Maar het feit dat Britse politici falen deze wens om te zetten in beleid, is geen argument tegen Brexit of soevereiniteit, maar tegen de Conservatieve Partij. 

Na de formele Brexit in januari 2020 was er een duidelijke stijging in immigratie zoals 

in vrijwel alle Westerse landen. Je kunt dus kritiek leveren op premiers Theresa May, Boris Johnson, Liz Truss en sinds kort Rishi Sunak, voor hun onvermogen om goede grenscontrole in te stellen. 

Maar dat de grens niet optimaal bewaakt wordt, neemt niet weg dat een meerderheid stemde voor meer regie over de eigen grenzen. Het was een duidelijke reactie van het Britse volk op de asielcrisis van 2015: ‘’Houdt ons hierbuiten”. 

Vorig jaar kwamen er meer dan 606.000 migranten het Verenigd Koninkrijk binnen. Dit is een nieuw record. De toegenomen migratie van buiten de EU is juist een indicatie dat het VK niet minder populair is geworden, ondanks de Brexit. 

De voornaamste redenen voor migranten om naar het Verenigd Koninkrijk

 te gaan, waren werk, studie of humanitaire redenen (zoals vluchtelingen). We komen dus tot de conclusie dat sinds de Brexit het Verenigd Koninkrijk aantrekkelijker is geworden als eindbestemming, met als grootste magneten het onderwijs en de arbeidsmarkt. 

Hetgeen het VK aantrekkelijk maakt, is de open economie en de mogelijkheden om geld te verdienen, dezelfde formule die landen overal ter wereld welvaart brengt. Waar eurofielen roepen dat Groot-Brittannië door Brexit kapot zou gaan, denken immigranten van buiten de EU daar duidelijk anders over. Dit staat geheel los van de wens van conservatieve premiers om migratie te beperken. 

De beste argumenten van Brexit-critici zijn niet overtuigend. De geopolitieke rol van het VK is alleen maar sterker geworden. Als bestemming voor immigranten van buiten de EU is het land populairder dan ooit, ondanks de harde retoriek tegen migranten. 

En hoewel het er alle schijn van heeft dat het VK economisch minder presteert dan voorheen, met schattingen die uiteenlopen van 1% tot 5% krimp, is dit waarschijnlijk mede veroorzaakt door Covid-19 en lockdowns. Aangezien de meeste kiezers stemmen op economische omstandigheden, is de kleine meerderheid die spijt heeft van Brexit logisch te verklaren.

Dus wat zijn de lessen die wij als Nederlanders moeten trekken? 

Natuurlijk is een Nexit niet hetzelfde als een Brexit. Onze landen zijn te verschillend en iedere één-op-één-vergelijking gaat mank. 

Maar de asielstop die Nederland dringend nodig heeft, lijkt onmogelijk binnen de EU. En ook Nederland kan op zichzelf geopolitiek relevant zijn, net als het VK, bijvoorbeeld via onze rol in de NAVO. 

Al met al zijn er geheel rationele redenen om de Nexit optie serieus te overwegen. Het sterkste argument voor lidmaatschap is de vermeende zekerheid die je hebt als lid van een grotere groep landen. Maar die zekerheid wordt steeds moeilijker te verkopen. Daarom vallen eurofielen terug op emotionele argumenten en symboolpolitiek. 

Jezelf Europeaan voelen, is niet relevant en geen argument. Een vlag in de Tweede Kamer, zoals parlementariër Sjoerd Sjoerdsma van D66 voorstelt, haalt ook niets uit. 

Omdat er steeds minder rationele argumenten zijn om in de EU te blijven, vallen eurofielen terug op een vertrek ontmoedigen in plaats van lidmaatschap verheerlijken. Maar meegaan in hun dwang om in de EU te blijven, koste wat het kost, dat kunnen we ons niet veroorloven. We mogen de snelle veranderingen in de wereld en de belangen van Nederland niet uit het oog verliezen door blindelings de druk van de EU te volgen.

Dit is een opiniestuk van Yernaz Ramautarsing (@YerRamautarsing). Hij is politicoloog, libertarisch commentator en beleidsmedewerker bij Belang Van Nederland (BVNL).