Het proces tegen een groep rechts-radicale mannen verdacht van het beramen van de ontvoering van de gouverneur van de staat Michigan krijgt een rare wending, Graafwerk van onder andere The Detroit News, tv-station MichiganLive en nieuwssite Buzzfeed News wijzen naar betrokkenheid van de Amerikaanse Federale Politiedienst FBI bij de planning van de kidnap door de inzet van geheime informanten.
De vijftigjarige Gretchen Whitmer, lid van de Democratische partij, zou het doelwit zijn geweest van de rechtse organisatie Wolverine Watchmen, die het strenge coronabeleid in de staat afwijst. Op 8 oktober 2020 maakte Amerikaanse federale politiedienst, de FBI, bekend op het nippertje een gewaagde kidnap verijdeld te hebben. Het nieuws werd door de Amerikaanse media aangegrepen om te wijzen op het gevaar dat uitging van de achterban van president Trump, en om de FBI te prijzen voor hun doortastende optreden.
Informanten
De rechtszaak tegen de verdachten in het kidnappingskomplot is inmiddels in volle gang, maar lijkt niet veel media-aandacht te trekken, zeker niet buiten de VS. Een mogelijke reden is dat de zaak veel minder zwart-wit lijkt. Een reportage van nieuwssite Buzzfeed News toont aan dat de FBI al in een vroeg stadium op de hoogte was van het complot.
Zo blijkt dat de FBI minstens twaalf informanten had die op de een of andere manier betrokken waren bij de samenzwering. Eén van deze informanten, een Irak-veteraan, was de tweede man binnen de groep radikalen, en was instrumenteel in het organiseren van plannings- en trainingsactiviteiten. Ook betrok hij, soms op aanraden van de FBI, meer mensen bij de groep. Een andere informant bood aan om de groep van explosieven te voorzien die bij het complot gebruikt konden worden.
Een informant, Steve Robeson genaamd, sloot in augustus al een deal met de aanklagers, waarin hij geen celstraf hoeft uit te zitten voor illegaal wapenbezit, zo schrijft The Detroit News. Robeson kocht een scherpschutterswapen, een Armalite .50, van een man die hij via zijn kerk leerde kennen. Robeson kreeg twee jaar voorwaardelijk voor dit misdrijf, maar ontliep zwaardere straf vanwege zijn werk als informant voor de FBI. Robeson’s advocaat stelde dat zijn cliënt opereerde met toestemming van de FBI, voor wie hij deelnam aan wapentrainingen met de Wolverine Watchmen. De kwestie doet de vraag op of de FBI niet te ver gaat in het door de vingers zien van misdrijven die worden begaan door informanten.
In de val gelokt
De betrokkenheid van de FBI in het complot is zo verstrekkend, dat de advocaten van vijf niet-informanten volgens tv-station MichiganLive nu proberen om de aanklacht tegen hun cliënten verworpen te krijgen, op de grond dat het complot voornamelijk uit de koker van de informanten kwam. De niet-informanten stellen dat de FBI misbruik heeft gemaakt van hun woede over het corona-beleid van gouverneur Whitmer, maar dat er nooit sprake is geweest van een samenzwering om de vrouw te ontvoeren. Zij zouden slechts in de val zijn gelokt door de FBI. De advocaten stellen dat de overheid bewijs heeft genegeerd waaruit zou blijken dat hun cliënten onschuldig waren, enkel om een sensationele aanklacht te kiezen: het ontvoeren van een gouverneur.
Bekritiseerd
Het gebruik van informanten om radicale groeperingen in de gaten te houden heeft een lange geschiedenis in de VS, en gaat zeker terug tot de jaren ’60. Ook de nasleep van 9/11 zorgde voor een hernieuwde focus op het gebruik van infiltranten. De scheidslijn tussen het in de gaten houden van potentieel gevaarlijke groepen, en het faciliteren en aanmoedigen van geweld, is hierbij soms dun. De FBI is de afgelopen decennia al meerdere malen bekritiseerd, vooral door links-liberale media, van het radicaliseren van jonge moslims, en het helpen voorbereiden van aanslagen. Dergelijke operaties geven een sterke indruk van de FBI als brandweerman die zelf de brandjes aansteekt, om ze vervolgens te mogen blussen. Deze operaties zijn zo vooral een lucratief carrière pad voor de betrokken FBI-agenten, die kunnen zeggen dat ze criminelen achter de tralies hebben gekregen.