‘Trump, DeSantis of Ramaswamy: de belangrijkste presidentskandidaten voor de Republikeinse partij’

Auteur: Maarten van der Laan

De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn pas in november 2024, maar de strijd is al volop losgebarsten. Op 23 augustus vindt het eerste debat voor de Republikeinse nominatie plaats waarin de zeven kandidaten met de hoogste scores in de peilingen de degens met elkaar kruisen. De drie grootste kanshebbers voor de winst van die voorverkiezingen zijn op dit moment Donald Trump (60% in de peilingen), Ron DeSantis (15%) en Vivek Ramaswamy (8%). Een overzicht van hun overeenkomsten, verschillen en controverses:

1. Nog steeds is de 77-jarige Donald Trump (eerder president van 2017 tot 2021) onverminderd populair. In peilingen met de huidige president Joe Biden staan beiden op dit moment gelijk en met 60% in de peilingen voor de Republikeinse voorverkiezingen heeft hij een enorme voorsprong op de andere kandidaten van zijn partij. Dit is opvallend gezien de vele rechtszaken die tegen hem worden gevoerd en de negatieve publiciteit waarmee dit gepaard gaat. 

Hoewel de Nederlandse media de vele aanklachten presenteren als een teken dat er iets goed mis is met Trump, zien veel Republikeinen deze als ongeoorloofde inmenging in het democratische proces. De federale bureaucratie en de Democratische partij hebben het op hem gemunt, klinkt het, en daarom wordt het juridisch systeem ingezet om hem onschadelijk te maken. 

Veel van de zaken tegen Trump zijn oud nieuws of worden gezien als verwoede, wanhopige pogingen om te voorkomen dat hij nogmaals een gooi doet naar het presidentschap. Denk aan de fraudezaak die draait om zwijggeld voor pornoster Stormy Daniels. De meest controversiële zaak is de federale aanklacht over zijn handelen in aanloop naar de rellen en bestorming van het Capitool  op 6 januari 2021. De Democraten schilderen dit af als een poging tot een staatsgreep, maar veel Republikeinen zien die dag als een uit de hand gelopen demonstratie waar Trump niet verantwoordelijk voor mag worden gehouden. 

In de ogen van zijn volgers is de vervolging van Trump een laatste stuiptrekking van een corrupt systeem dat zichzelf koste wat het kost in stand wil houden. Juist die vermeende corruptie is waar Trump keer op keer tegen ageert en waar hij definitief mee wil afrekenen als hij weer president wordt. Zijn analyse van de federale bureaucratie en zijn doorzettingsvermogen ondanks de constante stroom aanvallen dwingt veel respect af onder Republikeinen.

Naast dit standpunt belooft hij een immigratiesysteem dat gebaseerd is op wat iemand komt brengen, een oorlog tegen drugskartels, het opschorten van de Green Deal en verdere deregulering van de arbeidsmarkt. Wat ook goed valt bij zijn volgelingen is zijn belofte dat hij het conflict tussen Rusland en Oekraïne binnen één dag zal oplossen.

2. Donald Trump overwoog hem te kiezen als running mate, maar toen Ron DeSantis aankondigde mee te dingen naar het presidentschap, opende Trump gelijk de aanval. Hij zou niet loyaal genoeg zijn, klaagde de oud-president. DeSantis reageerde met: “Ik was een grote supporter [van Trump], maar hij wil verkozen worden in 2024 op basis van dingen die hij beloofde in 2016. (…) Hij beloofde de corrupte bureaucratie aan te pakken, maar dit heeft hij niet gedaan, bij lange na niet.”

De 44-jarige DeSantis staat op dit moment tweede in de peilingen (15%), diende in de Amerikaanse marine en is sinds 2019 gouverneur van de staat Florida. Tijdens Covid-19 hield hij zijn staat open en dit leidde tot heftige kritiek, met name van gouverneur Gavin Newsom van Californië. Onderaan de streep bleken de sterftecijfers tussen die twee staten hetzelfde, met als verschil dat de inwoners van Florida hun vrijheden behielden en die van Californië werden opgesloten in een lockdowndystopie. Tot de dag van vandaag spreekt DeSantis zich fel uit tegen vaccinatiepaspoorten, mondkapjesdwang en Central Bank Digital Currencies (CBDC). 

DeSantis heeft de reputatie van een daadkrachtige rechtse leider. Waar veel linkse staten politiemensen ontsloegen omdat deze racistisch zouden zijn, nam DeSantis er meer aan. En terwijl de woke rassenleer (critical race theory) en gendertheorie een steeds grotere rol kregen in het onderwijs, verbood DeSantis het doceren ervan aan kinderen onder de 14 jaar. Uiteraard leidde dit tot beschuldigingen van discriminatie en homofobie, maar DeSantis geeft regelmatig aan dat iedereen mag zijn wie hij wil zijn, zolang de opvoeding van kinderen bij de ouders wordt gelaten. 

Hij gaat harder in tegen de federale bureaucratie op Covid-19 en diversiteit, maar buiten deze thema’s komt DeSantis’ platform grotendeels overeen met dat van Trump. Hij wil de Verenigde Staten economisch onafhankelijk maken van China, de middenklasse en het bedrijfsleven stimuleren, de grenzen verder sluiten en bedrijven aanmoedigen zich bezig te houden met kapitalisme in plaats van met klimaatverandering en diversiteit. Mede door de beruchtheid van het World Economic Forum belooft de vervlechting van het bedrijfsleven en politiek een belangrijk verkiezingsthema te worden. 

3. De kandidaat die derde staat in de peilingen, weet alles van de politisering van het kapitalisme. De 38-jarige Vivek Ramaswamy schreef een boek over hoe het tegengaan van klimaatverandering en het promoten van diversiteit de concurrentiepositie van de Verenigde Staten ondermijnt. Daarnaast zegt de voormalig ondernemer openlijk dat grote bedrijven zich alleen maar ‘woke’ opstellen om zo veel mogelijk geld op te slurpen en gegronde kritiek tegen machtsmisbruik de wind uit de zeilen te nemen. 

Ramaswamy weet waarover hij het heeft, want hij startte meerdere investerings- en biotechbedrijven, en beschikt over een geschat vermogen van maar liefst $630 miljoen. Dit is slechts een vijfde van mega-ondernemer Trump (2,5 miljard), maar als de zoon van Indiase immigranten representeert hij voor veel Amerikanen de verwezenlijking van de Amerikaanse droom. Dat is de kern van zijn pitch: niet diversiteit is de kracht van de Verenigde Staten, maar je opwerken van zero tot hero, geholpen door alle kansen die Amerika je biedt. 

Opvallend is dat Ramaswamy zich pontificaal achter de America First-agenda schaart en zelfs zegt dat Trump niet ver genoeg is gegaan. Zo mobiliseert hij Trump-fans en profileert hij zichzelf als de kandidaat die de draad wil oppakken waar Trump steken heeft laten vallen. Om korte metten te maken met de corrupte bureaucratie, wil hij maar liefst 75% van alle federale overheidsmedewerkers ontslaan en de FBI opdoeken. Hij onderschrijft de breed gedragen kritiek dat deze ambtenaren het op Trump hebben gemunt, juist omdat de voormalig president zijn best deed om af te rekenen met de bureaucraten.

Ramawamy krijgt steeds meer momentum, mede door zijn energieke voorkomen en opvallende uitspraken (“Wil je voorkomen dat Xi Jinping (de Chinese president) Taiwan aanvalt, dan geef je ieder Taiwanees huishouden een vuurwapen!”). Op 29 juli werd hij geïnterviewd door Elon Musk, de eigenaar van Tesla en X (het voormalig Twitter), wat een boost gaf aan zijn populariteit. Met 8% in de peilingen en in sommige staten zelfs de tweede plaats (achter Trump en voor DeSantis) kan hij de verrassing worden van het eerste televisiedebat, dat gepland staat op 23 augustus. 

4. Mike Pence (64) staat op 5% in de peilingen en was de vicepresident tijdens de regeerperiode van Trump en deed politieke ervaring op als gouverneur van Indiana. Pence distantieerde zich van de voormalige president nadat deze claimde dat er gefraudeerd was met de verkiezingsuitslag, en recent overweegt Pence tegen Trump te getuigen. Hij herhaalt zijn anti-Trump boodschap regelmatig in zijn campagne, en verder blijft het bij beloftes over het indammen van de torenhoge inflatie. 

5. Nikki Haley (51), de voormalige gouverneur van South Carolina, is goed voor 3% in de peilingen. Ze was zeer kritisch op Trump voordat deze president werd, maar werkte tijdens zijn regeerperiode voor hem als ambassadrice voor de Verenigde Naties. Ze veroordeelde zijn claims over verkiezingsfraude, maar zegt nog steeds achter zijn beleid tijdens zijn periode als president te staan. 

Tijdens haar campagne schermt ze vooral met haar eerdere prestaties in South Carolina, zoals een daling van de werkloosheid, het verlagen van belastingen en het dereguleren van het bedrijfsleven. Daarnaast bekritiseert ze de regering Biden voor het tevreden willen houden van China. Zij wil een veel hardere aanpak, zegt ze. 

6. Met ongeveer 2% in de peilingen doet oud-gouverneur van New Jersey Chris Cristie (60) het niet best, maar dat weerhoudt hem er niet van om de aanval te openen op zijn voormalige vriend Donald Trump. “Hij wil de Poetin van de Verenigde Staten zijn,” zei hij in een interview. “Ik denk dat hij graag dictator zou zijn als we hem dat zouden gunnen.” En in reactie op de claim van Trump toentertijd dat de verkiezing “gestolen” was, vertelde hij hem: “Geef de strijd op, gun de winst aan Joe Biden en ga naar zijn inauguratie.”

Die houding is te verklaren door Christie’s liefde voor de Amerikaanse grondwet en democratie, aldus hemzelf. Maar kwade tongen beweren dat hij Trump verwijt dat deze zijn plek in de schijnwerpers overnam in aanloop naar de verkiezingen van 2016. Christie stond namelijk bekend als underdog met een grote mond, totdat Trump deze positie overnam. Met harde standpunten tegen zowel Trump als Rusland, weet hij de schijnwerpers vooralsnog niet op zich gericht te krijgen. 

7. De Afro-Amerikaanse Tim Scott (57) staat ook rond de 2% in de peilingen, maar hij heeft wel het op één na grootste campagnefonds, een belangrijk gegeven in een verkiezing waarin geld een grote rol speelt. Hij ondersteunt Trump op de grote lijnen en geeft de demonstranten de schuld van de rellen tijdens 6 januari 2021, wat hem tot een stille bondgenoot maakt. Verder zet hij zich af tegen het beleid van DeSantis, die volgens hem te positief is over de slavernij. Hiermee lijkt hij zich in het kamp van Trump te scharen, wat goed kan zijn voor zijn carrière als hij het uiteindelijk tegen hem aflegt.

Wat Scott onderscheidt van andere kandidaten is zijn positieve toon. Hij klinkt niet boos of bitter, maar juist positief en optimistisch. Hij blijft ver van beledigingen en kritische opmerkingen en hamert op het vormgeven van een mooie toekomst voor de volgende generatie. Gecombineerd met zijn christelijke achtergrond en connectie met de Afro-Amerikaanse gemeenschap, is het niet onmogelijk dat zijn ster de komende maanden zal rijzen.

Dit is een artikel van Maarten van der Laan, journalist.

Hoofdafbeelding: ANP (EPA) / Adam Davis – Waco, Texas (VS), 25-03-2023: Voormalig President Donald Trump spreekt tijdens een Make America Great Again Rally